Przedszkole Integracyjne w Namysłowie

Wstęp

Zarówno lęk, jak i stres, który obecnie odczuwa większość z nas, to naturalna reakcja na sytuację panującą na świecie. Mierzymy się nie tylko z wirusem COVID-19, ale także z naszymi emocjami i relacjami rodzinnym.

Według najnowszego raportu organizacji UNICEF, co dziewiąte zakażenie COVID-19 dotyczy dziecka lub nastolatka. Według niego, pandemia koronawirusa może mieć tragiczny, długofalowy wpływ na ich życie.  

Przez całą pandemię COVID-19 utrzymuje się mit, że dzieci praktycznie nie są dotknięte przez chorobę. Nic bardziej mylnego. Dzieci chorują i przenoszą wirus, ale to zaledwie wierzchołek góry lodowej.

Bardzo ważne, aby w tym trudnym czasie pamiętać o pojawiających się u nich lękach i emocjach, które mogą mieć ogromny wpływ na ich funkcjonowanie w życiu.

Jak silny lub chroniczny stres może wpłynąć na dziecko?

Umysł dziecka jest niezwykle plastyczny, oznacza m.in. podatność na działanie stresu, który w znaczący sposób może oddziaływać na procesy neuroplastyczne.

Dziecko, żyjące w poczuciu zagrożenia i silnego stresu, może w życiu dorosłym borykać się z wysoką wrażliwością na bodźce stresowe, a nawet utracić swoistą odporność psychiczną.

Jako dorosły człowiek stanie przed wyzwaniem odbudowania utraconych zasobów poznawczych. Tym samym, zwiększy się ryzyko występowania chorób psychicznych w życiu dorosłym.

W czasie wczesnego rozwoju, stres może negatywnie wpłynąć na zmiany w układzie nerwowym, co w następstwie przełoży się na problemy emocjonalne, behawioralne, fizyczne i kognitywne. Wówczas osłabione mogą być takie umiejętności, jak uczenie się przestrzenne i zapamiętywanie.

Właśnie, dlatego, tak ważne jest, aby w dobie aktualnych zagrożeń zadbać o poczucie bezpieczeństwa swojego dziecka, ponieważ spokój osób najbliższych zapewni dobrostan psychiczny naszym dzieciom.

Jak to wszystko wytłumaczyć dzieciom?

Przede wszystkim podążaj za dzieckiem. Nie tłumacz wszystkiego na zapas i ze szczegółami.

Jeśli dziecko pyta:

„Mamusiu, dlaczego boisz się tego wirusa”, powiedz mu prawdę dostosowaną do jego poziomu rozwoju i percepcji świata, np. „to normalne, że boimy się rzeczy, których nie znamy (tu, można przypomnieć dziecku przykład z jego życia) choroba, na którą choruje dużo ludzi, cały czas jest badana przez Pana/ą doktor, żeby znaleźć lekarstwo, mam nadzieję, że szybko się to uda i wtedy będę czuła się dużo lepiej”.

Do tego rodzaju wypowiedzi zawsze warto przywołać zasady, które sprawiają, że jesteśmy bezpieczni, np. „(…) ale teraz naszym lekarstwem jest dokładne mycie rąk i dom, który chroni nas jak parasol przed deszczem”.

Nie izoluj dziecka od informacji , dzieci są niezwykle czujne, szczególnie te ok 7- 10 roku życia, jednak nie potrafią jeszcze przefiltrować informacji, za to doskonale wyłapują medialne słowa klucz, jak „zgon”, „śmierć”, „pandemia”.

To moment, w którym możemy dziecku wyjaśnić, jak działają media i dlaczego używają obecnie, tak często tych pojęć. Twoje komentarze w tym zakresie będą niezwykle cenne i pozwolą nabrać odrobinę dystansu do wszechobecnego natłoku krytycznych i negatywistach informacji.

Mów „nie wiem”, kiedy tak właśnie jest, to podniesie poziom zaufania do Ciebie, dziecko poczuje się traktowane poważnie i niezbywane zmianą tematu lub spłyconą odpowiedzią.

Dzieci boją się o zdrowie swoich rodziców, dziadków i rodzeństwa, dlatego kiedy młody człowiek pyta: „czy tata zachoruje?” Możesz ponownie, przywołać zasady bezpieczeństwa, np. „żebyśmy wszyscy byli zdrowi, to teraz jest taki czas, że to domek jest naszą bezpieczną bazą, musimy też myć dokładnie ręce i przestrzegać wszystkich zasad, które sobie zaraz wspólnie teraz narysujemy”.

Rozmowy i telekonferencje z dziadkami i najbliższymi, również podniosą poziom komfortu psychicznego Twojego dziecka, dlatego dzwońcie chociażby po to, żeby mogło ono podbiec na chwilę do telefonu i zobaczyć, że wszystko u nich ok.

Dzieci uczą się poprzez modelowania, dlatego Twoje słowa, zasady i obietnice muszą być zgodne z tym, co robisz i jak się zachowujesz. Twoje dziecko będzie czuło się spokojne, bezpieczne i zaopiekowanie tylko dzięki Tobie.

Jeśli, obserwujesz u dziecka nietypowe zachowania wskazujące na lęk, napięcie czy strach, nie zmuszaj dziecka do rozmowy o tym jak się czuje, lecz spróbuj w formie zabawy zaobserwować, co się dzieje, np. poprzez rysunek, zabawę w sklep, dom, lekarza, wspólne wymyślanie piosenek, czytanie książeczek o emocjach.

Za pomącą bajek terapeutycznych możesz wyjaśnić dziecku gdzie mieszkają emocje, skąd się borą, dlaczego czasami czujemy się „tak inaczej” . Możemy też wymyśleć bajkową postać np. może pojawić się Pan Migdałek, który ma różnych orzechowych pomocników… i co można zrobić, żeby Pan Migdałek już się nie bał i poszedł spokojnie spać. Możemy porozmawiać o tym z dzieckiem i pozwolić mu aby samo próbowało poszukać rozwiązań, żeby poczuło, że ma wpływ na to, co się dzieje. Potem możecie zaproponować dziecku, żeby narysowało Pana Migdałka jak wygląda, kiedy się boi, a jak kiedy spokojnie zasypia… to działa na dziecięcą wyobraźnie i pomaga lepiej zrozumieć to, co czujemy. Zawsze później możemy się w sytuacji problemowej odnieść do Pana Migdałka i próbować rozwiązać realny kłopot.

Takie postępowanie wzmocni w dziecku poczucie akceptacji i zrozumienia własnych emocji.

Mogą pojawić się napięcia, kłótnie i trudności w relacji miedzy rodzeństwem, które do tej pory nie spędzało ze sobą tyle wspólnego czasu – to naturalne! Dlatego odsyłam do tworzenia planu dnia oraz w miarę możliwości zorganizowania oddzielnych przestrzeni do zabawy i pracy, na przemiennie robimy coś razem i coś zupełnie oddzielnie.

Pamiętaj, że dzieci zaadaptują się do nowych warunków i po kilku dniach emocji będzie mniej. Wystarczy, że pomożesz tym młodym umysłom zagospodarować właściwie przestrzeń i czas.

Pielęgnowanie i dbanie, o jakość relacji ze wszystkimi osobami, które mamy blisko siebie w domu, przyczyni się lepszego samopoczucia waszych dzieci.

Mamo, tato, co to jest ten koronawirus?

Polecam bajkę dla dzieci 2-7 letnich napisana przez Manuele Moline:

https://660919d3-b85b-43c3-a3ad-3de6a9d37099.filesusr.com/ugd/64c685_1325b26f2d954d108cbc769afedcadd3.pdf

Bajka, do której prowadzi powyższy odnośnik jest dostosowana do możliwości poznawczych dziecka oraz w sposób wizualny przedstawia i pozwala oswoić koronawirusa.

Jest w niej, także miejsce na nazwanie emocji, jakie dziecko przeżywa w związku z tym drobnoustrojem chorobotwórczym.

Zachęcam, aby nie pomijać tej części, a wręcz przeciwnie zatrzymać się i pozwolić dziecku wyrazić emocje. Mówić o nich, o swoich obawach, o strachu.

Polecam,również wykonanie i omówienie z dzieckiem poniższego eksperymentu, w którym pieprz stanowi świetną metaforę przenoszonych wirusów, a mydło empirycznie pokazuje jak na te wirusy działa:

https://www.youtube.com/watch?v=2_S8HdYS75Q

Dla najmłodszych, dlaczego myjemy ręce?

https://www.youtube.com/watch?v=EXEo9LXPwDw

Dla starszych dzieci, dlaczego ten wirus jest niebezpieczny dla ludzi i świata? Kto może nam pomóc w leczeniu wirusa?

https://www.youtube.com/watch?v=7_k2sf5yb9g

Kilka propozycji rodzinnych aktywności

• Zaangażuj dziecko w prace domowe, segregowanie i roztrzepywanie ubrań po praniu, przy okazji możesz podpytać, co, do kogo należy albo policzyć ile par skarpetek wpadło do prania, rozładowywanie zmywarki, przygotowanie posiłków.

• Wzmacniaj i pracuj nad samodzielnością, to ten moment, kiedy masz czas, poczekać aż założy samodzielnie skarpetki i ten czas, kiedy może chodzić w bluzce założonej na lewą stronę.

• Zaplanuj aktywność na dworze, wyjazd na spacer do lasu. 

Polecam przegląd internetowych inspiracji, np.:

https://mojedziecikreatywnie.pl/2017/11/zabawy-dla-dzieci-w-domu/

https://czasdzieci.pl/ro_zabawy/

https://dziecisawazne.pl/10-prostych-eksperymentow-dla-przedszkolakow/

https://www.superstyler.pl/dziecko/zabawy-dla-dzieci-w-domu/

https://mumandthecity.pl/zabawy-dla-dzieci-w-domu/

Zakończenie

Praca ze swoimi emocjami jest niezwykle ważna. Stres oraz nasilający się lęk wpływa nie tylko na nasz dobrostan psychiczny, ale także na odporność naszego organizmu.

Dzieci często nie potrafiąc sobie poradzić z ogólnym poczuciem napięcia, którego źródła nie są w stanie rozpoznać, reagować mogą złością, krzykiem, napadami agresji bez wyraźnego powodu.

Ważne jest wtedy aby pozwolić dziecku „wyrzucić napięcie z siebie”. Możemy wtedy zadawać otwarte pytania, odzwierciedlać emocje, parafrazować wypowiedzi dziecka aby otworzyć drogę do pozbycia się męczących emocji.

W trudnych sytuacjach ważna jest obecność. Dawajmy dzieciom poczucie, że mogą nas zapytać o wszystko, że jesteśmy z nimi, pokazujmy swoje emocje. Nie oszukujmy dziecka, że jest wszystko „ok”, gdy sami odczuwamy lęk i obawy. Mamy do tego prawo, każdy ma prawo do swoich emocji i przeżywania ich tak jak potrafi.

Dzieci słyszą, dzieci widzą, dzieci odczuwają….

Nie zapominajmy o ich uczuciach….

Bądźmy razem, wspierajmy się i zarażajmy spokojem…

Otwarcie mówmy o uczuciach i emocjach…

Opracowano na podstawie:

1. Zalecenia dla psychoterapeutów – oświadczenie SNP PTP

2. https://www.mindheart.co/descargables?fbclid=IwAR1LvwY_8Pla8719Vgu2jzqk4P-cTgD-YV3565MGydSpIohdT6f2jXHuvUk

3. www.unicef.pl

4. www.pulsmedycyny.pl

5. Kalat J. W., Biologiczne podstawy psychologii, Warszaw, 2000

6.  Kamińska B.; Wszechświat, t. 116, nr 1–3/2015, Pracownia Neurobiologii Molekularnej, Centrum Neurobiologii, Instytut Biologii Doświadczalnej PAN.

7. Klosko J.S., Weishaar E.M. Young J.E., Terapia Schemtów. Przewodnik praktyka, Sopot, 2019. 

8. Pynoos S., Perspektywy rozwoju traumy psychicznej w dzieciństwie, 2016.