Przedszkole Integracyjne w Namysłowie

W dół i w górę,
W lewo, w prawo.
Pięknie ćwiczy!
Brawo! Brawo!
Język wargi oblizuje,
Piękne kółka wykonuje.
Popatrzymy do lusterka,
Jak się język bawi w berka.
Kto spróbuje z miną śmiałą
Zwinąć język w rurkę małą?
Może uda się ta sztuczka.
Trzeba uczyć samouczka.

Autor: M. Rocławska

Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego mają na celu:

• usprawnianie języka, warg, podniebienia miękkiego i żuchwy (dolnej ruchomej szczęki),
• opanowanie umiejętności świadomego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych,
• wyrobienie wrażliwości miejsc i ruchów w jamie ustnej, istotnych dla prawidłowego wymawiania dźwięków,
• usprawnienie koordynacji ruchowej w zakresie aparatu artykulacyjnego,
• wyuczenie prawidłowego połykania.

Ćwiczenia powinny być prowadzone codziennie (kilka razy w ciągu dnia) przez 5 - 10 minut. Trzeba jednak pamiętać, że czas trwania i liczbę powtórzeń należy dostosować do indywidualnych możliwości dziecka.

Ćwiczenia usprawniające wargi

• Balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które "pękajš" przekłute palcami ).
• Całuski - usta układamy w "ciup" i cmokamy posyłając do siebie buziaki.
• Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej.
• Zmęczony konik - parskanie wargami.
• Podwieczorek pieska - chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp.
• Kto silniejszy? - napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę. Uwaga - dajmy dziecku szansę wygrania zawodów.
• Rybka - powolne otwieranie i zamykanie warg tworzących kształt koła, zęby "zamknięte".
• Świnka - wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek świnki.
• Wąsy - wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania.
• Drzwi do domu - buzia to domek krasnoludka, a wargi to drzwi do domku. Pokaż jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają.
• Straż pożarna - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e o, i u, a u.
• Suszarka - utrzymywanie przy pomocy warg słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń (odczuwanie ciepłego powietrza).
• Pojazdy - naśladowanie poprzez wibrację warg warkotu motoru, helikoptera.itp.

Ćwiczenia usprawniające język (pionizacja)

• Dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je "zaczarowanym miejscem", "parkingiem" itp. w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię.
• Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków halls (z wgłębieniem w środku) itp.
• Zlizywanie nutelli, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach.
• Konik jedzie na przejażdżkę - naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.
• Winda - otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do dołu.
• Karuzela - dzieci bardzo lubią kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę.
• Chomik - wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.
• Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynajšc od zębów w stronę gardła.
• Młotek - wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
• Żyrafa - ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz.
• Słoń - ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.

Ćwiczenia żuchwy

• Zamykanie i otwieranie domku - szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom.
• Grzebień - wysuwnie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie.
• Krowa - naśladowanie przeżuwania.
• Guma do żucia - żucie gumy lub naśladowanie.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

• Zmęczony piesek - język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami.
• Chory krasnoludek - kaszlenie z językiem wysuniętym z ust.
• Balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.
• Biedronka, parasol, sukienka itp. - przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek biedronki...
• Śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu.
• Kukułka i kurka - wymawianie sylab:
  ku - ko, ku -ko,
  uku - oko, uku - oko,
  kuku - koko, kuku - koko.

Chory krasnoludek - zabawa fabularyzowana

Krasnalek był chory i leżał w łóżeczku i przyszedł pan doktor
- Jak się masz krasnalku?
Krasnalek kaprysi, ziewa, nie chce jeść, nie chce pić. Chyba się przeziębił:
- Ziewa szeroko z opuszczoną nisko dolną szczęką: aaaaaaaaaa
- Nie chce jeść i bardzo chudnie: wciąganie policzków
- Kaszle: z wysuniętym na zewnątrz językiem
- Chętnie ssie smoczek: naśladowanie odruchu ssania
- Bardzo marudzi: mmmm (murmurando)
Wzywamy pogotowie, pogotowie jedzie: eo, eo, au, au, ay, ay, iu, iu,yu, yu
Pan doktor zaleca:
- Płukanie gardełka (gulgotanie)
- Połykanie pastylek (naśladowanie połykania)
- Oglądanie gardła w lusterku (podczas wymawiania samogłosek)
Krasnalek zmęczony zabiegami ziewa (szeroko), ziewa i usypia:
- Chrapie (na wdechu)
- Chrapie (na wydechu)
Budzi się. Będzie brał inhalacje:
- Zaciska na przemian dziurki nosa (w tym czasie oddycha wolną dziurką)
- Wdycha powietrze nosem - wydycha ustami.
Krasnalek czuje się już lepiej- sprawdza czy gardło go jeszcze boli
Trzyma ręką gardło i wymawia sylaby (przy szeroko otwartych ustach)

Bibliografia :
Styczek I. (1983) Logopedia. Warszawa, PWN.
Tońska-Mrowiec A. (2005) Języczkowe przygody i inne bajeczki logopedyczne. Gdańsk, Harmonia.

 Materiał opracowała:

mgr Małgorzata Janiszewska
nauczyciel dyplomowany
Przedszkola Integracyjnego w Namysłowie